Nieuwe evidence-based behandeling van chronische aandoeningen. Weer grip krijgen op uw eigen leven! Dat de klachten niet meer leidend zijn in het leven, maar een onderdeel ervan…
Om mensen met chronische aandoeningen hierbij te helpen, gebruikt Cindy als HBO verpleegkundige ‘Acceptance en Commitment Therapie’ (ACT) als uitgangspunt. Met deze evidence-based behandeling chronische aandoeningen leert ze mensen met chronische aandoeningen om zich goed te voelen óndanks belemmerende gedachten en onprettige gevoelens.
Dit is een ervaringsverhaal over hoe een ACT-behandeling bij Pijnzorg Actief verloopt. Hierbij vooral achtergronden van deze evidence-based methode bij chronische pijn.
Het is een misvatting dat een chronisch pijnpatiënt eerst pijnvrij moet zijn om een goede kwaliteit van leven te ervaren. Zeker bij pijnaanvallen of hoge pijnintensiteit is het bijna onvermijdelijk dat zenuwen en negatieve gedachten opkomen. En dan is het belangrijk om tóch door te blijven gaan. Om pijnpatiënten hierbij te helpen, gebruik ik als verpleegkundige ‘Acceptance and Commitment Therapie’ (ACT) als uitgangspunt. Met deze methode leer ik mensen met chronische pijn om zich goed te voelen óndanks belemmerende gedachten en onprettige gevoelens.
Ruim een jaar geleden kwam er een patiënt bij mij die behandeling wilde. Ze had een goede baan bij een zorginstelling, maar was bang haar baan te verliezen omdat ze haar functie niet meer naar behoren kon uitoefenen. Ze had al veel conventionele pijnbehandelingen geprobeerd om van de pijn af te komen (o.a. medicatie en prikbehandelingen). En steeds had het óf teveel bijwerkingen óf geen of slechts kortdurend effect. Ik zag haar frustratie, boosheid, verdriet en schaamte.
Ze wilde zich graag verder ontwikkelen, maar hoe moest dit nu?
We gingen aan de slag met een aantal ‘standaard’ psychologische interventies: ontspanning, aandachts- en gedachtencontrole. In het kort kwam het erop neer dat we de negatieve gedachten en gevoelens die de patiënt ervoer probeerden om te buigen in positieve. Op die manier zou haar welbevinden zich verbeteren.
Ze boekte progressie in het traject, maar in mijn ogen niet genoeg. En dat frustreerde me enorm. Het drong tot me door dat zij ook wel snapte dat haar negatieve gedachten niet voor haar werkten. En dat het haar, ondanks de technieken die ik haar aanreikte, niet lukte om die negatieve gedachten onder controle te krijgen. Zeker op de momenten waarop het er écht om ging, kwamen ze weer bovendrijven. Na deze ervaring…en dit was niet de enige…zag ik in dat ik anders wilde werken.
Deze evidence-based behandeling chronische aandoeningen gaat uit van het idee dat we minder controle over onze gedachten en gevoelens hebben dan we denken. Vanuit dit gedachtegoed zijn zenuwen bij verminderd lichamelijk functioneren heel normaal. Ook vanuit de evolutie is het goed te verklaren. Er is in dat opzicht dus niks ‘mis’ met de gedachten en gevoelens van mensen met chronische aandoeningen en er hoeft dus ook niets ‘veranderd’ te worden. Sterker nog, deze angsten zijn heel reëel. Als je te weinig resultaten boekt, krijg je misschien geen promotie.
“Wanneer je heel hard werkt om zenuwen en belemmerende gedachten te laten verdwijnen, zullen ze vaak juist prominenter aanwezig zijn”
Iemand met chronische aandoeningen die zich verzet tegen zulke gedachten en angsten, verspilt energie. Het wegdrukken ervan kan zelfs averechts werken. Ook wetenschappelijk onderzoek toont dit aan. Wanneer je heel hard werkt om zenuwen en belemmerende gedachten te laten verdwijnen, en dit als een voorwaarde ziet voor goed functioneren, zullen ze vaak juist prominenter aanwezig zijn.
Een metafoor die ik in dit verband vaak gebruik is het naar beneden duwen van een strandbal in de zee: dit kost veel energie en lukt eventjes, maar hij komt uiteindelijk weer boven water. Zo werkt het ook met belemmerende gedachten, zeker bij pijnaanvallen of hoge pijnintensiteit.
Bij veel chronische aandoeningen krijgen mensen het advies om niet aan de klachten te denken, het weg te stoppen of er niet over te praten…dat alleen al levert een hoop stress en spanning op. Zo werkt het bij chronische aandoeningen in ieder geval niet!
Daarmee wil ik niet zeggen dat alle ‘traditionele’ interventies niet werken, maar de wetenschap ontwikkelt zich; in mijn ogen is er een effectievere manier om mensen met chronische aandoeningen te helpen om om te gaan met hun klachten. Het geeft aan dat veel specialisten het plafond van de traditionele interventies opmerken. Vaak proberen patiënten met chronische aandoeningen jarenlang tevergeefs van hun klachten af te komen met conventionele interventies. Dit levert veel frustratie, verdriet en boosheid op. Mensen hebben hoge verwachtingen van behandelingen. Maar we moeten reëel blijven, de aanpak van chronische aandoeningen is moeilijk!
“Een ACT-behandeling heeft een meerwaarde als aanvulling op conventionele interventies!”
Bij ACT leert men op een andere manier met vervelende gedachten, gevoelens en sensaties om te gaan dan een eerste automatische reactie ingeeft: oplossen! Het blijkt namelijk dat het gevecht aangaan met gedachten en/of gevoelens (of ze proberen te vermijden) er juist voor zorgt dat deze een grotere invloed krijgen op iemands leven. Het alternatief is acceptatie van deze vervelende ervaringen. Niet omdat deze zo leuk zijn, maar omdat men niet wil dat ze nog meer ruimte innemen in het leven. Met de energie die men overheeft, kan men zich vervolgens richten op de dingen die er wel echt toe doen! De kern van ACT is de filosofie dat het vechten tegen onvermijdelijke ervaringen/problemen uiteindelijk ten koste gaat van een waardevol, vitaal leven.
ACT maakt gebruik van metaforen en oefeningen, die speciaal ontwikkeld zijn voor ACT of afkomstig zijn uit andere therapierichtingen. Alle interventies zijn er op gericht om de patiënt in contact te brengen met zijn eigen ervaring. Ik bepaal niet wat goed is of welke richting de patiënt op moet. Men wordt uitgenodigd alles wat aangedragen wordt te toetsen aan eigen ervaringen. Men wordt overtuigd door ervaring!
Het was al bekend dat deze evidence-based behandeling een zinvolle benadering is voor chronische aandoeningen. Onderzoek toont aan dat de behandeling daadwerkelijk samenhangt met verbeteringen in kwaliteit van leven, depressie, angst voor pijn en klachten, maar ook met de ernst van de klachten.
De enorme impact die chronische aandoeningen op het leven hebben, wordt bij ACT gezien als resultaat van de worsteling met de directe aandoeningen, waardoor er naast deze directe aandoeningen ook nog eens indirecte klachten (lijden) ontstaan. De meeste behandelingen bij chronische aandoeningen zijn gericht op het verminderen van de klachten en het verbeteren van het functioneren. Deze evidence-based behandeling chronische aandoeningen biedt een alternatief voor het onder controle krijgen van klachten.
“Patiënten hoeven niet te leren om zenuwen, frustraties en klachten als prettig te ervaren of ze leuk te vinden, want niemand zit daarop te wachten”
Waar het om gaat is dat patiënten leren erkennen dat die gevoelens de kop op kunnen steken, en dat ze daarvoor openstaan. Simpelweg om de reden dat ertegen vechten vaak averechts werkt.
Het leven bestaat uit ups en downs. Er komen altijd momenten dat een patiënt zich niet fijn voelt, bijvoorbeeld door een terugval of omdat iets niet naar verwachting verloopt. Met ACT leert men vaardigheden aan om beter met tegenslagen – die vroeg of laat zullen komen – om te gaan.
Heeft u vragen over Acceptance and Commitment Therapie (ACT) of over chronische aandoeningen in het algemeen? U kunt contact opnemen met Pijnzorg Actief.
Cindy Mastenbroek is eigenaar van Pijnzorg Actief, Sittard-Geleen-Born. Praktijk voor behandeling van chronische aandoeningen. Men leert vaardigheden ter verbetering van uw welbevinden, fysieke en mentale balans, beter herstel, afname van klachten en betere kwaliteit van leven met klachten onder alle omstandigheden! Daarnaast leert men het leven (nog) fijner in te richten.
Door mijn verpleegkundige achtergrond en gespecialiseerde opleiding ben ik in staat een uniek concept met ACT en educatie te bieden. ACT vormt dus een onderdeel van de totale behandeling en staat nooit als therapievorm op zich. Ik werk vanuit een biopsychosociale visie. Ik zoek samen met de patiënt naar alle factoren die tot de klachten hebben geleid en deze in stand houden. Dit kunnen lichamelijke, psychische en sociale factoren zijn, meestal een combinatie hiervan.
